Δευτέρα 10 Μαΐου 2010

Η γνώμη των ειδικών

Η γνώμη της σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ

Σε επιστολή του προέδρου της σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ προς το Δήμο Ναυπάκτου επισημαίνεται η ανάγκη να διατηρηθεί το ΞΕΝΙΑ, χωρίς πρόσθετη δόμηση και ν’ αναδειχθεί ο κήπος του. Αφήνεται δε σαφώς να εννοηθεί ότι μπορούν να βοηθήσουν το Δήμο αν δουλέψει σε αυτή την κατεύθυνση. Αντ’ αυτών όμως ο Δήμος προτίμησε να «σπρώξει» 6.000 ευρώ σε ένα γραφείο που  μας παρουσίασε μια μελέτη που δεν έπεισε σχεδόν κανένα.
Αντιγράφω λοιπόν από την επιστολή του προέδρου



«Τα ξενοδοχεία «Ξενία», σημαντικά, διεθνώς αναγνωρισμένα δείγματα της μοντέρνας αρχιτεκτονικής στη μεταπολεμική μετεμφυλιακή Ελλάδα, αποτελούν κομμάτι της σύγχρονης πολιτιστικής – αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της χώρας και της ιστορίας της.
Η Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, αναγνωρίζοντας την αρχιτεκτονική, ιστορική, εκπαιδευτική και οικονομική αξία τους, επισημαίνει την ανάγκη δραστηριοποίησης των αρμόδιων φορέων – ΥΠΠΟ, ΥΠΕΧΩΔΕ και  Δήμων στην κατεύθυνση του χαρακτηρισμού και της ανάδειξης των «Ξενία», αλλά και των άλλων σημαντικών εγκαταστάσεων του ΕΟΤ εκείνης της περιόδου, και είναι πρόθυμη να συμβάλλει στις διαδικασίες για τον απαραίτητο εκσυγχρονισμό και την αναβίωση τους χωρίς αλλοίωση της αρχιτεκτονικής τους ταυτότητας.
Το καθοριστικό στοιχείο ταυτότητας του Ξενία Ναυπάκτου είναι, κατά γενική ομολογία, ο κήπος του, ο οποίος παραχωρήθηκε από τον ιδιοκτήτη του Νόβα…. Γι’ αυτό τον κήπο υπάρχουν πολλά σχέδια στον ΕΟΤ. Ξεχωρίζει ένα με ημερομηνία 17/12/80,… στο υπόμνημα του οποίου αναφέρονται, 78 είδη δέντρων, θάμνων και αναρριχητικών που θα τον κοσμούν.
Το Ξενία της Ναυπάκτου διαθέτει, λοιπόν, μια ιδιαίτερη φυσιογνωμία. Η σχέση του με τη φύση, κεντρική αρχή στο σχεδιασμό των Ξενία, πραγματώνεται μέσω ενός αστικού κήπου καθώς το κτίριο είναι μέσα στον αστικό ιστό και όχι στο φυσικό τοπίο. Απ’ αυτή την άποψη το Ξενία Ναυπάκτου πρέπει να διατηρηθεί ως σύνολο, κήπος και κτίσμα, να αποκατασταθεί και να περιλάβει συμβατές με την αρχιτεκτονική του ταυτότητα χρήσεις.»



Αλλά και ο πανελλήνιος σύλλογος Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ) έχει σαφή θέση
«…Tα Ξενία, αποτέλεσμα ενός σπουδαίου εγχειρήματος συνολικής ποιοτικής αρχιτεκτονικής προσέγγισης, τελούν σήμερα υπό καθεστώς σοβαρής απειλής. Η κατεδάφιση, απαξίωση και εγκατάλειψη, αλλά και η κακοποίηση από σύγχρονες ανεξέλεγκτες παρεμβάσεις της συγκεκριμένης κτιριακής υποδομής του ΕΟΤ έχει από καιρό προκαλέσει αντιδράσεις της ελληνικής και ξένης αρχιτεκτονικής κοινότητας.
Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων έχει επεξεργαστεί το θέμα και έχει πάρει συγκεκριμένη θέση για την άμεση προστασία και ανάδειξη των Ξενία. Η απόφασή του με τίτλο «Χαρακτηρισμός και αποκατάσταση των κτιριακών έργων του ΕΟΤ – Σύσταση Δικτύου Ξενία», προτείνει το χαρακτηρισμό των πιο αξιόλογων Ξενία ως διατηρητέων μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο τους,… Μετά και τις κατεδαφίσεις των Ξενία Ηρακλείου και Ιωαννίνων και τη συνεχιζόμενη κακοποίηση και εγκατάλειψη των υπολοίπων, η υπόθεση της προστασίας, ανάδειξης και διατήρησής τους είναι κρίσιμη και πιο επίκαιρη από ποτέ. Στα πλαίσια της ευαισθητοποίησης των αρχών και ανάσχεσης των καταστροφικών πρακτικών, που ακολουθούνται τα τελευταία χρόνια και με στόχο την υλοποίηση της παραπάνω πρότασης, ο ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ κάνει έκκληση δήλωσης συμπαράστασης με τη συλλογή υπογραφών. Έχουμε χρέος να προστατεύουμε την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά και να την παραδίδουμε ακέραιη στις επόμενες γενιές»


Τσίμας Νίκος και Μουσά Μυριάνθη,
Αρχιτέκτονες συνεργάτες του ΕΜΠ που εργάζονται για την ανάδειξη του «Δικτύου ΞΕΝΙΑ»
Από την παρέμβασή τους στις διήμερες εκδηλώσεις της Κίνησης Πολιτών για το ΞΕΝΙΑ


«…Τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει μια σημαντική προσπάθεια διάσωσης και αναβίωσης του Δικτύου Ξενία με πρωτοβουλία του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων και την στήριξη πολιτών του τόπου.         Το Ξενία Ναυπάκτου παρουσιάζει πολλά από τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του Δικτύου Ξενία. Η λιτότητα της κατασκευής επιτυγχάνεται με τα σύγχρονα υλικά (μπετόν και μέταλλο) να συνδυάζονται με τα τοπικά (πέτρα και ξύλο), ενώ χρησιμοποιείται κατασκευαστικός κάνναβος, που ταυτίζεται με το λειτουργικό, τυποποιώντας με αυτόν τον τρόπο την κατασκευή και μειώνοντας το κόστος αποπεράτωσής της. Οι δημόσιες από τις πιο ιδιωτικές λειτουργίες διαχωρίζονται αισθητά, οι κινήσεις οργανώνονται και είναι σαφείς, ενώ η χρήση της διαφάνειας και των συρόμενων κουφωμάτων επιτρέπει την αλληλεπίδραση του εσωτερικού και εξωτερικού χώρου. Οι υπαίθριοι χώροι που δημιουργούνται εντείνουν την αμφίδρομη αυτή σχέση, ενώ η κλίση του εδάφους αξιοποιείται και οδηγεί στην αλλαγή επιπέδου που κάνει τον όγκο της πτέρυγας των δωματίων ακόμα πιο διακριτό. Επίσης, πολλά μέρη του λειτουργικού εξοπλισμού, όπως οι πόρτες, τα παράθυρα, τα ξύλινα διαχωριστικά των δωματίων και τα προστατευτικά κάγκελα της βεράντας έχουν σχεδιαστεί λεπτομερώς. Τέλος, οι μεγάλοι κοινόχρηστοι χώροι μοιάζουν να αποτελούν κοινό τόπο πολλών Ξενία που βρίσκονται κοντά στα κέντρα πόλεων, αφού εκτός από το ξενοδοχείο της Ναυπάκτου, το χαρακτηριστικό αυτό παρουσιάζουν και τα Ξενία Βόλου και Ιωαννίνων.
   Εκτός από κοινά με τα υπόλοιπα Ξενία, το εν λόγω κτήριο παρουσιάζει και κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που δε θα έπρεπε να λησμονηθούν. Η δίρριχτη στέγη της πτέρυγας των υπνοδωματίων αποτελεί προφανώς πρόθεση ένταξης του κτηρίου στο κτιστό περιβάλλον της πόλης, αλλά ταυτόχρονα κι ένα συνθετικό στοιχείο που οργανώνει τους επιμέρους όγκους. Μερικά χρόνια μετά την έγκριση των σχεδίων του Μανουηλίδη από τον ΕΟΤ, ο παραδοσιακός χαρακτήρας του ιστορικού κέντρου της Ναυπάκτου επικυρώθηκε από το ελληνικό κράτος και η χρήση κεραμοσκεπής επιβλήθηκε -μεταξύ άλλων- στις νέες κατασκευές. Έτσι, το Ξενία Ναυπάκτου είναι από τα ελάχιστα κτήρια εντός του ιστορικού κέντρου και της προστατευόμενης ζώνης που συνδυάζουν την επιτυχή σύνθεση δωμάτων και στέγης, αποτελώντας ταυτόχρονα τμήμα ενός αξιόλογου πανελλήνιου δικτύου αρχιτεκτονικής και δείγμα ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής μορφολογίας της πόλης.
   Άλλο χαρακτηριστικό του κτηρίου που παρουσιάζεται ιδιαίτερα σημαντικό είναι ο υπαίθριος χώρος που το περιβάλλει. Το ζήτημα της σχέσης κτηρίου και φύσης που διαπραγματεύεται το δίκτυο Ξενία μετασχηματίζεται σε ερώτημα σχέσης κτηρίου και φύσης εντός του αστικού ιστού στο ξενοδοχείο της Ναυπάκτου. Την απάντηση δίνει ένας αστικός κήπος, ο οποίος μεσολαβεί ανάμεσα στο κτήριο και την πόλη αλλά και το κτήριο και τη θάλασσα. Αυτή η αδόμητη παρένθεση εντός του αστικού ιστού και του παραλιακού μετώπου παρουσιάζεται εξέχουσας σημασίας σε μια σύγχρονη πόλη και αποτελεί όχι απλά τον καμβά πάνω στον οποίο ακουμπά το κτήριο αλλά ένα ενιαίο σύνολο με αυτό, αφού το προσδιορίζει και ταυτόχρονα προσδιορίζεται μέσω αυτού.
Από τη σύντομη παραπάνω ανάλυση, είναι εμφανής η σημασία του συγκεκριμένου κτηρίου τόσο για την πόλη της Ναυπάκτου, όσο και για το δίκτυο Ξενία που στο σύνολό του συνιστά ξεχωριστό κεφάλαιο στη νεοελληνική ιστορία της αρχιτεκτονικής. Για αυτό το λόγο, πριν από κάθε πιθανή μελλοντική  ανάπλαση του, το Ξενία Ναυπάκτου –τόσο το κτήριο όσο και ο κήπος- πρέπει να κηρυχθεί νεότερο διατηρητέο μνημείο. Με αυτόν τον τρόπο θα αποφευχθούν προσθήκες και επεκτάσεις που θα καταστρέψουν τον κήπο και θα απειλήσουν τον αρχιτεκτονικό χαρακτήρα του κτηρίου, και θα γίνει δυνατή η μελέτη επανένταξής του στην πόλη με όρους που δεν προσβάλουν τις βασικές αρχές του.»

Γνωρίζοντας όλα αυτά η πλειοψηφία επέλεξε το τέρας με τα πανωσηκώματα και τις επεκτάσεις. Όταν μας προσφέρεται η ευκαιρία να γίνουμε μια από τις ελάχιστες πόλεις στην Ελλάδα που θα διατηρήσουν και θα αναδείξουν ένα στολίδι της νεώτερης Ελληνικής Αρχιτεκτονικής!

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου